Dolar altı ay değişmeyecek
Süleyman Yaşar / Yorum
Geçen hafta sonu toplanan sanayileşmiş yedi ülke'nin açıklamaları, küresel piyasalarda hisse senedi fiyatlarını anında düşürdü. Çünkü ABD, Almanya, Fransa, İtalya, Kanada, Japonya ve Britanya'dan oluşan sanayileşmiş yedi ülkenin maliye bakanları, ?petrol fiyatları?nın hızla yükselerek 90 dolara ulaşması ve Amerikan konut sektöründeki ?kredi sorunları?nın dünya ekonomik büyümesini yavaşlatacağını söylediler.
Maliye bakanlarının bu açıklamalarının ardından küresel piyasalarda hisse senedi satıp, dolar alınmasıyla, doların euro karşısında değeri yükseldi. Aynı anda Japon Yeni de dolar ve euro karşında değer kazandı.
Japon Yeni'nin diğer para birimleri karşısında değerlenmesinin, ucuza borçlanıp pahalıya satış anlamına gelen ?taşıma ticareti? azaltacağı düşünülüyor. Çünkü yatırımcılar gecelik faiz oranı yüzde yarım olan Japon yeni borçlanıp, gecelik faiz oranları yüzde 16,75 olan Türk Lirası'na, yüzde 8,25 olan Yeni Zelanda Doları ve yüzde 6,5 olan Avustralya Doları'na yatırım yaparak büyük tutarda kazanç sağlıyorlar. Bu karlı para ticareti sürerken, dünya ekonomisinin büyüme hızının yavaşlayacağı haberleri Japon yeni üzerinden kredi talebini azaltıyor. Böylece hisse senedine talep de azaldığı için hisse senedi fiyatları düşüyor.
Dünya ekonomisinin yavaşlayacağı haberleri, hafta başında hisse senedi satışlarına neden oldu ve Amerikan Doları bir miktar değer kazandı ama, doların, euro ve diğer para birimleri karşısında önemli miktarda değer kazanması da beklenmiyor. Çünkü, Amerikan ekonomisinin girdiği konut sektörü krizinden kolayca kurtulması mümkün değil. Açıklanmaya başlanan yılın üçüncü çeyreğini kapsayan finansal kuruluş bilançoları da pek öyle olumlu değil. Ödenmeyen konut kredileri nedeniyle karlar azalıyor hatta önemli tutarda zararlar ortaya çıkıyor.
Avrupalı ekonomistlerin tahminlerine göre uero/dolar paritesi önümüzdeki altı aylık dönemde 1.40 civarında seyredecek. Bu yıl sonunda euro/dolar paritesinde 1.45 seviyesi görülebilir. Fakat daha yukarı gitmesi tahmin edilmiyor. İki ay önce euro/dolar paritesinin 1.50 seviyesine çıkacağı söyleniyordu. Artık böyle yüksek bir euro/dolar paritesi dile getirilmiyor. Doların gelecek yıl mayıs ayından itibaren, euro karşısında değer kazanması bekleniyor. Ve 2008'in ikinci yarısından itibaren euro/dolar paritesinin 1.35 seviyesine geleceği tahmin ediliyor.
Euronun değerli para birimi olarak uzun süre devam etmesi mümkün değil. Çünkü, Avrupa Para Birliği'ne üye olan Fransa ve İtalya değerli euro ile rekabet gücünü kaybediyorlar ve ihracat olanakları azalıyor. Hatta bu iki ülke Avrupa Merkez Bankası'na baskı yaparak euronun değerinin düşürülmesine çalışıyorlar ve Çin'in Avrupaya olan ihracatına engeller konulmasını talep ediyorlar. Çin'in suni olarak parasını düşük değerli tuttuğunu söylüyorlar. Bu şekilde rekabet gücünü ortadan kaldıran bir euro politikasını, 13 ülkenin üye olduğu Avrupa Para Sistemi'nde sürdürebilmek pek mümkün değil.
Bu arada dünyanın önemli para birimlerinin değişim oranlarının önümüzdeki altı aylık dönemde alacağı değerler, Türkiye ekonomisini de etkileyecek. Küresel piyasalarda Japon yeni'nin değer kazanması kalıcı olursa, bu elbette Türkiye'ye gelecek kısa vadeli yabancı sermayeyi olumsuz etkileyebilir. Böyle bir durumda lira diğer para birimleri karşısında bir miktar değer kaybedebilir.
Diğer taraftan euro/dolar paritesinin önümüzdeki altı aylık dönemde 1.40 civarında sabit bir seyir izlemesi, Türk Lirası'nın fazla dalgalanmayacağını bize gösteriyor. Fakat bazı yabancı yatırım bankaları Kuzey Irak'a bir müdahale halinde yerli ve yabancı yatırımcıların hisse senedi ve diğer varlıklarını satabileceklerini söylüyorlar. Hatta Türkiye İstatistik Kurumu'nun yayınladığı tüketici güven endeksinin eylülde yüzde 1,6 oranında düşmesini bir kırılganlık faktörü olarak ileri sürüyorlar. Bu nedenle yatırım yaparken euro/dolar paritesinin yanında Kuzey Irak faktörünü gözden uzak tutmamak gerekiyor.